Potop - Matura z języka polskiego 2020

Trylogia Henryka Sienkiewicza jest dziełem epokowym. Każdy w swoim życiu na pewno słyszał o tych, jakże ważnych dla historii polskiej literatury powieściach. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej "Potopowi", jako że to właśnie z tą częścią trylogii maturzyści musieli zmagać się najczęściej.

KU POKRZEPIENIU SERC

Henryk Sienkiewicz pisząc "Ogniem i Mieczem", "Potop" oraz "Pana Wołodyjowskiego" chciał przekazać ludziom historię oraz wiedzę o dawnej świetności państwa polskiego. Ideą było zaszczepienie w narodzie ducha walki i pokazanie, że nie ma sytuacji bez wyjścia i zawsze warto dążyć do celu. Chciał natchnąć ludzi pokazując im wzorce godne naśladowania.

W momencie tworzenia "Potopu", Henryk Sienkiewicz gościł w wielu europejskich sanatoriach wraz ze swoją żoną - Marią, która cierpiała na gruźlicę. Za okres, w którym powstawała powieść uważa się lata 1884-1886. Pisanie trylogii prawdopodobnie było dla Sienkiewicza swojego rodzaju odskocznią od trudów rzeczywistości, w tym od choroby i późniejszej śmierci żony. Na wybór umiejscowienia czasu akcji powieści w epoce Rzeczypospolitej Obojga Narodów miało wpływ wielkie zamiłowanie pisarza do siedemnastowiecznej historii Polski.

Epoka literacka: Pozytywizm.

Czas i miejsce akcji: Akcja "Potopu" rozgrywa się na terenie Polski i Litwy w czasie wojny Rzeczypospolitej ze Szwecją w latach 1655-1657.

Główni bohaterowie:

- Kmicic - główny bohater powieści. Postać wielowarstwowa, stale ewoluująca w miarę rozwoju historii. Początkowo to typowy zabijaka, skory do uciech i pierwszy do szabli. Jednocześnie jest bardzo honorowy i oddany ojczyźnie. Na zmianę jego charakteru znaczący wpływ ma poznanie Oleńki i miłość do niej, jak również późniejsza służba na rzecz odbudowy kraju. Jego historia zaczyna się od najgorszych przestępstw, w tym i zdrady ojczyzny a kończy na pełnej rehabilitacji dzięki zasługom na rzecz króla i narodu,

- Oleńka Billewiczówna - ukochana Kmicica. Piękna, pewna siebie, oddana ojczyźnie szlachcianka z dobrego rodu. Odwzajemnia uczucia Kmicica, jednak po jego występkach i zdradzie stanu nie jest w stanie mu wybaczyć, dopóki ten nie zrehabilituje się w oczach jej i innych,

- Michał Wołodyjowski - najlepszy fechtmistrz w Rzeczypospolitej. Symbol odwagi i honoru żołnierskiego,

- Jan Onufry Zagłoba - jest swoistym połączeniem wszystkich najlepszych cech szlachcica polskiego. Skory do żartów i pierwszy do toastów, ale przy tym sprytny oraz odważny. Chociaż nie jest najlepszym żołnierzem to jest bardzo oddany ojczyźnie i skory do poświęceń,

- Jan Kazimierz - król Rzeczypospolitej Obojga Narodów,

- Janusz Radziwiłł - bardzo bogaty książę, dbający tylko o własne dobro. Zdrajca Polski. Dąży do zdobycia władzy poprzez współpracę z Karolem Gustawem - królem Szwecji,

- Bogusław Radziwiłł - stryjeczny brat Janusza Radziwiłła. Ponad wszystko przedkłada wygody, modne stroje oraz uczty. Zaleca się do Oleńki Billewiczówny.

Najważniejsze wątki:

- Kmicic przybywa do Wodoktów aby spotkać się z Oleńką Billewiczówną. Para zakochuje się w sobie od pierwszego wejrzenia,

- Występki Kmicica i jego ludzi, w tym: strzelanie do portretów, walka kompanów Kmicica w karczmie oraz spalenie Wołmontowicz,

- Zjazd w Kiejdanach - Janusz Radziwiłł zmusza Kmicica do przysięgi wierności po czym wyjawia wszystkim swoje plany przystąpienia do Szwedów. Kmicic staje się zdrajcą narodu, ale pozostaje wierny danej przysiędze,

- Kmicic bezskutecznie próbuje porwać Bogusława Radziwiłła,

- Kmicic pod fałszywym nazwiskiem - Babinicz rozpoczyna walkę ze Szwedami,

- Obrona Jasnej Góry i wysadzenia działa przez Kmicica-Babinicza,

- Kmicic nadal pod fałszywym nazwiskiem walczy w obronie króla Jana Kazimierza,

- Rehabilitacja Kmicica i zaręczyny z Oleńką.

Potop na maturze do tej pory:

- "Jaki obraz Polaków XVII wieku wyłania się z Potopu Henryka Sienkiewicza? Punktem wyjścia swoich rozważań uczyń wnioski z analizy danych fragmentów powieści. Zwróć uwagę na ich znaczenie dla całości utworu.",

- "Żołnierskie emocje bohaterów Potopu Henryka Sienkiewicza. Na podstawie przytoczonego fragmentu powieści omów stany emocjonalne, zachowania i sytuacje ukazanych w nim postaci.",

- "Jak literatura czasów niewoli ukazuje bohaterów narodowych dziejów? Porównaj portrety wodzów przedstawione w podanych fragmentach: Potopu Henryka Sienkiewicza i Glorii Victis Elizy Orzeszkowej. Zwróć uwagę na sposób ukazania postaci.".